BİR YÖNETİM STRATEJİSİ OLARAK OUTSOURCİNG

GİRİŞ
İşletmeler piyasalarda artan ürün çeşitliliği ve rekabetin yanı sıra ürün ve hizmet alımında kaliteyi ön plana çıkaran müşteri profili nedeniyle sürekli yenilikleri takip etmek ve bu bağlamda yeni yönetim teknikleri ve stratejileri geliştirmek zorunda kalmışlardır. Yönetim ve üretim yapılarında yaşanan söz konusu değişimlere bağlı olarak, son zamanlarda outsourcing önemli bir yönetim stratejisi olarak benimsenmeye başlanmıştır.
1990 lı yıllardan itibaren piyasalarda görülen liberalleşme politikalarının da etkisiyle hız kazanan globalleşme dalgası, outsourcing'in önemini daha da arttırmıştır. Ayrıca bilgi teknolojilerindeki hızlı gelişmeyle birlikte, işletmelerin esnek yapıya kavuşma gereksinimi onları hem üretim hem de yönetim açısından belirli alanlarda odaklanmaya zorlamıştır. Dolayısıyla faaliyet gösterdikleeri endüstrilerde en iyi olmayı hedefleyen işletmeler öz yetenekleri ile ilgili olmayan bazı faaliyetleri tedarikçilere devretmeye ve bunun için de outsourcing i stratejik bir araç olarak kullanmaya başlamışlardır. Outsourcing'in ilk ortaya çıkış nedenleri işletmeler açısından ölçek ekonomileri sağlama ve maliyet kontrollerinde etkinlik olsa da 2000 li yıllarda üretim maliyetlerini azaltma, yenilikçilik, rekabet avantajı sağlama ve global düzeyde yeteneklere sahip olma outsourcing uygulamalarının itici gücü arasında yer almıştır.

OUTSOURCİNG KAVRAMI
İşletmelerin rekabet avantajı sağlamak için sadece öz yeteneklerini esas alan işleri yapmak istemeleri veya öz yetenekleri ile ilgili olmayan işleri organizasyon dışındaki başka işletmelere ( tedarikçilere) yaptırma eğilimi outsourcing uygulamalarının ortaya çıkmasını sağlamıştır.
Bu bağlamda sözü edilen öz yetenek ; bir  işletmeyi diğerlerinden ayıran, müşteriye özel değer olarak yansıyan, işletme vizyonunu gerçekleştirmede temel rol oynayan, rakipler tarafından kolayca taklit edilemeyen ve rekabetçi üstünlük sağlayan bilgi ve beceriler olarak ifade edilmektedir.
Gary Hamel'e göre herhangi bir becerinin öz yetenek sayılabilmesi için şu özellikleri taşıması gerekir

• Müşteri yararı: işletmenin belli bir konudaki becerisi müşteriye rakiplerden çok farklı bir yarar sağlamalıdır.
• Rakiplerden farklılaştırma: becerinin rakipler tarafından kolaylıkla taklit edilmemesi gerekir.
• Başka alanlara uygulanabilirlik: becerinin başka alanlarda uygulanabilmesi ve yeniliklerin anahtarı olması gerekir.

Doğru olarak belirlenen ve uzun süre korunan bir öz yetenek işletmeye birçok avantaj sağlayacaktır. Herşeyden önce işletme stratejilerinin temelini oluşturacak ve uygun stratejiler aracılığıyla işletmeyi rekabet ortamında güçlü kılacaktır. 

İşletme literatüründe Dış kaynaklardan yararlanma ve dış kaynak kullanımı şeklinde de adlandırılan Outsourcing, organizasyonun asıl faaliyet alanı dışındaki işleri dışardaki uzman firmalara yaptırmasıdır.  Bir başka ifadeyle outsourcing işletmenin öz yeteneklerinden olmayan fonksiyonlarının iyi yönetilmesi ve iyileştirilmesi amacıyla altyapı ve üretim süreçleri ile ilişkili faaliyetlerinin yapılan bir anlaşmayla kısmen veya tamamen uzman bir hizmet sağlayıcıya veya tedarikçiye devredilmesidir. Bu bağlamda, outsourcing, bir sürecin sahipliğinin işinde uzman tedarikçiye devredilerek kalite ve katma değer çıkarımı amaçlanması, girdi niteliğinde hizmet veya ürün sağlanması suretiyle iş birliğinin birlikte geliştirilmesidir. 

OUTSOURCİNG TARİHSEL GELİŞİMİ

İlk olarak 19. yy da İngiltere de metal üretim işletmelerinde outsourcing uygulamalarına rastlanılmıştır.  1960 lı yıllara gelindiğinde, güvenlik, temizlik yemek gibi hizmetlerde outsourcing uygulanmaya başlanmıştır. 1980 li yıllardan sonra teknolojideki hızlı gelişmeler ve artan global rekabetin etkisiyle hissedilen esneklik gereksinimi, işletmeleri geleneksel yönetim tarzlarını terk etmeye zorlamıştır. Bu bağlamda işletmeler kendi öz yetenekleriyle ilgili olmayan bazı faaliyetlerin yönetimini dış kaynak sağlayıcılara (outsider) devretmeye ve faaliyet alanlarını sınırlamaya başlamıştır.  Birçok yönetim uzmanı, Eastman Kodak ın 1989 yılında tüm bilgi yönetim sistemini IBM, Businessland ve Digital Equipment Corporation şirketlerine devretmesi kararını, çağdaş şirket outsourcing dalgasının başlangıcı olarak kabul etmektedir. 

Günümüzde outsource edilecek faaliyetlerin sayısı ve hacmi; bilgi teknolojileri, insan kaynakları, imalat, AR-GE ,muhasebe-finansman gibi faaliyetleri de kapsayacak şekilde artmış ve işletme yönetimindeki en güçlü ve en devamlı trendlerden biri olmuştur. 

Son yıllarda birçok endüstri idari personeli outsourcing firmalarından tedarik ettiği için işgören sayısında azalma olmuştur. Outsourcing'in teşvik ettiği örgütsel küçülme, katma değeri arttırmakta ve rekabet gücünü geliştirmektedir. 

Globalleşme, bilgi ve iletişim teknolojisindeki gelişmeler ve maliyetleri azaltma düşüncesi, işletmelerin rekabet yeteneklerini yükseltme yönündeki endişeleri Türkiye de outsourcing'in gelişmesinin en önemli nedenleridir. Outsourcing Türkiye de ilk olarak inşaat sektöründe taşeronluk şeklinde uygulama alanı bulmuştur. İnşaat şirketleri genelde kendi uzmanlık alanlarının dışındaki işleri dış kaynak sağlayıcılara vermektedirler.
Türkiye de otomotiv, tekstil ve ilaç başta olmak üzere pek çok endüstride bazı işletmeler araç kiralama, personel taşıma, yemek, temizlik, güvenlik, çeşitli mühendislik işleri imalat ve montaj gibi alanlarda outsourcing uygulamalarından yararlanmaktadır.